‘Gevestigd, maar niet thuis.’ Hoe zorgen we dat 5 miljoen Nederlanders met migratieachtergrond volwaardig bij kunnen dragen?

Migranten zijn mensen die om diverse redenen besluiten een nieuw thuis te zoeken in een ander land. In een aantal grote Nederlandse steden heeft meer dan de helft van de bevolking een migratieachtergrond, wat betekent dat zijzelf of één van hun ouders in het buitenland geboren zijn. Onderzoek laat zien dat deze groep nieuwkomers kwetsbaar is: velen hebben moeite om hun weg in Nederland te vinden en om als gewaardeerd lid in de samenleving te participeren, dat is een verlies voor de nieuwkomer zelf, maar ook voor Nederland.  

We bespraken de uitdaging van migranteninclusie en het thema ‘Gevestigd, maar niet thuis’ – naar een rapport van het Sociaal en Cultureel Planbureau – in een interview met dr. Pascal Beckers, coördinator van het Radboud University Network on Migrant Inclusion (RUNOMI).

De uitdaging: migranteninclusie

Wie naar een ander land verhuist, komt voor een groot aantal sociale, economische en juridische uitdagingen te staan. Hoe vind je een woning, een baan en nieuwe vrienden? Hoe blijf je gezond? Hoe word je een gewaardeerd lid van de samenleving?

Dr. Pascal Beckers laat aan het begin van het interview direct zijn bevlogenheid zien. Hij benadrukt dat de infrastructuur voor nieuwkomers in Nederland ondermaats is. Arbeidsmigranten krijgen te weinig hulp bij het leren van de taal. Daarnaast beschikken vluchtelingen soms niet over de digitale vaardigheden die noodzakelijk zijn voor succes. Superdiversiteit is een grote uitdaging voor gemeentes en zij zullen hier professioneel op in moeten spelen. Beckers: “…een van de grootste politieke problemen in Nederland is dat er te weinig geïnvesteerd wordt in het nadenken over hoe we om moeten gaan met de sterk toenemende diversiteit.”

Hoewel migratie soms als een bedreiging voor werkgelegenheid wordt gezien, laat onderzoek zien dat arbeidsmigranten eerder de economie versterken. Ze vullen tekorten aan in cruciale sectoren en dragen bij aan economische groei. Tegelijkertijd is goed beleid essentieel: zonder investeringen in taal, scholing en integratie blijven zowel migranten als de samenleving als geheel achter.

Wij-zij

Mensen zijn groepsdieren. Wanneer een grote groep mensen een andere taal spreekt, dan plaatsen we hen al gauw in de homogene groep ‘de ander’. Van die ‘ander’ verwachten we dat ze werken en bijdragen aan Nederland. Arbeidsmigranten uit Europese lidstaten krijgen echter te weinig hulp bij hun integratie, terwijl we afhankelijk zijn van hun maatschappelijke en economische bijdrage. Beckers: “… populisme neemt een vlucht doordat arbeidsmigratie niet goed bestuurd wordt.” RUNOMI probeert juiste informatie toe te voegen aan het huidige publieke debat.  

RUNOMI’s bijdrage

RUNOMI is een interfacultair bottom-up netwerk van meer dan 130 wetenschappers werkzaam aan de Radboud Universiteit Nijmegen, die geloven in de grote maatschappelijke bijdrage van interdisciplinaire samenwerking op het gebied van inclusie van migranten. De leden werken samen met interne en externe partners in onderzoek, onderwijs en maatschappelijke impactactiviteiten.  

RUNOMI is ook betrokken bij diverse Horizon Europe-projecten, waaronder GS4S. Deze projecten hebben een internationaal karakter en een grote beleidsimpact.  

De onderzoekers maken gebruik van de expertise van alle zeven faculteiten van de Radboud Universiteit – waaronder de faculteiten Letteren, Managementwetenschappen, Rechtsgeleerdheid en Sociale Wetenschappen – om innovatieve benaderingen te bevorderen. Een van de hoofddoelen is het agenderen van de problematiek. De onderzoekers maken daarnaast ook op een zeer praktische manier impact.

Digitale vaardigheden trainen

Solliciteren is inmiddels grotendeels een digitaal proces. Uit onderzoek blijkt dat veel vluchtelingen, vooral oudere en vrouwelijke vluchtelingen, nog niet over de vaardigheden beschikken om het sollicitatieproces succesvol te kunnen doorlopen. De onderzoekers van RUNOMI organiseerden een seminarserie over digitale inclusie onder migranten, om onder andere aandacht te vragen voor dit probleem. Ze vergrootten hun impact door digitale vaardigheidstrainingen aan te bieden aan vluchtelingen. Mede dankzij de SSH-sectorplannen en met de hulp van Arabisch sprekende studentassistenten konden ze deze trainingen aanbieden.

Hoe de sectorplannen RUNOMI’s impact versnellen

De SSH-sectorplannen zijn gezamenlijke plannen voor hoger onderwijs en wetenschap specifiek voor het sociaal- en geesteswetenschappelijke domein. Dankzij het SSH-brede sectorplan, met als hoofdthema digitalisering, heeft RUNOMI mensen aan kunnen nemen die het netwerk verder konden professionaliseren en uitbreiden. Deze professionals besteden twintig procent van hun tijd aan RUNOMI-impact en -onderwijs. Samen met dr. Muller-Dugic ontwikkelde Beckers bijvoorbeeld een positieve psychologie cursus ter bevordering van de mentale gezondheid en arbeidsmarktparticipatie van Arabischsprekende statushouders. SSH-onderzoek is bij uitstek geschikt om bij te dragen aan deze sociale, bestuurlijke en maatschappelijke uitdaging van migranteninclusie.

Conclusie

Hoe benutten we de kracht van superdiversiteit? RUNOMI’s sterke netwerkinfrastructuur, waarin wetenschap, beleid en praktijk samenkomen, draagt bij aan duurzame oplossingen. Als we er werk van maken dat migranten volwaardig kunnen participeren, dan profiteren we allemaal. Zo zorgen we dat diversiteit niet verdeelt, maar versterkt.

We danken dr. Pascal Beckers voor het delen van zijn visie en zijn toelichting op de werkzaamheden van RUNOMI.