Sociale en Geesteswetenschappen stellen prioriteiten

De Sociale Wetenschappen, Geesteswetenschappen, Rechtsgeleerdheid en Economische Wetenschappen zoeken meer dan ooit de samenwerking op om slagvaardiger te kunnen opereren over de grenzen van universiteiten en disciplines heen. Ze hebben zich georganiseerd binnen de zogeheten Social Sciences and Humanities Raad (SSH Raad) en maken samen keuzes in landelijke sectorplannen. Na een sectorplan Rechtsgeleerdheid dat nu twee jaar loopt, is er nu een nieuw sectorplan ‘Van inzicht naar impact’ van de Sociale Wetenschappen en een prioriteitenkeuze van de Geesteswetenschappen.

Sociale Wetenschappen
De Sociale Wetenschappen kiezen met hun sectorplan voor versterking van onderwijskunde, het versterken van open science en het verbeteren van de aansluiting van de opleidingen op de arbeidsmarkt. De sector focust op vijf interdisciplinaire thema’s, die ten dele ook een SSH-brede impact kunnen krijgen. Het gaat om de thema’s: veerkracht bij jeugd, psychische aandoeningen, de menselijke factor in nieuwe technologieën, maatschappelijke transitie en gedragsverandering, en maatschappelijke ongelijkheid en diversiteit.

Geesteswetenschappen
De keuzes die de Geesteswetenschappen maken, sluiten aan bij het SSH-domeinbeeld uit 2018, een advies van de KNAW uit 2019 en de reactie daarop van de minister in 2020. Zoals de minister aangeeft, is de bedreigde unieke expertise van taal- en cultuurexperts van groot maatschappelijk, economisch en wetenschappelijk belang. Dit vergt volgens de faculteiten versterking van de samenwerking en ook investeringen. Daarnaast wordt een tweetal interdisciplinaire thema’s voorgesteld waarin SSH-breed kan worden samengewerkt, te weten: humane artificiële intelligentie, en cultureel erfgoed en identiteit.

Cruciale kennis
Samen beslaat het SSH Domein, met 26 hoofddisciplines, een derde van het wetenschappelijk personeel in Nederland en bijna de helft van de universitaire studentenpopulatie. Dankzij de kwaliteit van het onderwijs en de goed opgeleide afgestudeerden levert het SSH-domein cruciale kennis en kunde voor de Nederlandse samenleving en is het met name belangrijk voor het succes van Nederland als diensteneconomie. De kwaliteit van veel SSH-onderzoek is, ondanks de aanhoudend hoge werkdruk, internationaal van zeer hoog niveau. Tegelijkertijd geldt voor veel SSH-onderzoekers dat ze op hun tenen lopen; de kans om onderuit te gaan, of talent aan het buitenland te verliezen, is groter dan ooit.

Investeringen
Volgens SSH Raad-voorzitter Bas van Bavel is het daarom cruciaal dat de sector heldere prioriteiten stelt en tegelijkertijd ook fors geïnvesteerd wordt. ‘Met de samenwerking in het SSH-domein worden nu belangrijke stappen gezet. Dit maakt het steeds beter mogelijk expertise samen in te zetten voor het adresseren van grote maatschappelijke vraagstukken.’ Daarbij is het SSH-perspectief volgens hem niet alleen leidend als het gaat om vraagstukken als maatschappelijke polarisatie, groeiende ongelijkheden, of de toekomst van democratie en rechtsstaat. Het vormt ook een noodzakelijke aanvulling op de vaak sterk technologische benadering van andere vraagstukken, of het nu gaat om de coronacrisis, de energietransitie of digitalisering. Van Bavel: ‘Steeds duidelijker zien we hoe SSH-expertise noodzakelijk is om tot maatschappelijk gedragen oplossingen te komen en om technologische kennis ook daadwerkelijk om te zetten in verdienvermogen en welvaart.’