Economie & bedrijfskunde

Economie en Bedrijfskunde vormt een relatief jonge academische discipline. Aan de meeste universiteiten bestaat het nog geen honderd jaar. Toch zijn de centrale vragen van de discipline op zich zo oud als de mensheid zelf. Die vragen gaan over het maken van keuzes bij het genereren en verdelen van welvaart. Ook in onze moderne maatschappij nemen die vragen een centrale plaats in. Bovendien hebben het genereren en verdelen van welvaart in de loop der eeuwen veel complexere vormen aangenomen, waardoor de bijbehorende problemen ook navenant moeilijker zijn geworden. Niet voor niets is één op de zes WO-studenten aan deze discipline verbonden.

Vooral in de afgelopen 150 jaar is de welvaart spectaculair gestegen, in ieder geval in ons deel van de wereld. De totale wereldwijde waarde die jaarlijks wordt gerealiseerd is in die periode maar liefst verzestigvoudigd. Bovendien is de helft van die toename gerealiseerd sinds het jaar 2000. Dat komt onder meer door technologische vooruitgang en toename van het algemeen opleidingsniveau, maar zeker ook door toepassing van specifieke kennis uit Economie & Bedrijfskunde.

Dat maakt het onder andere mogelijk om efficiënter te produceren en het snel groeiend aantal consumenten over de hele wereld zo goed mogelijk te bedienen. Het helpt ook om arbeid effectiever te organiseren en financiering op grote schaal te faciliteren. Verder inspireert het succesvol ondernemerschap en leidt het tot nieuwe manieren om risico’s te delen bij grote innovatieve projecten.

Maar de geoliede welvaartsmachine die daardoor is ontstaan heeft niet alleen voordelen. Op verschillende manieren worden we met de grenzen aan onze groei geconfronteerd. De enorme toename van de welvaart heeft daarom nieuwe fundamentele vragen opgeroepen. Het is hard nodig om ons bestaande economische systeem aan te passen, maar hoe realiseer je dat op een verantwoorde manier? In het huidige onderzoek en onderwijs van Economie en Bedrijfskunde neemt die uitdaging een belangrijke plaats in. Het leidt tot nieuwe vragen, terwijl veel oude antwoorden niet meer van toepassing zijn. Dat maakt de ontwikkeling en verspreiding van nieuwe kennis cruciaal.

Binnen Economie & Bedrijfskunde wordt daarom onder andere gezocht naar manieren om welvaart breder te interpreteren en veel meer rekening te houden met duurzaamheid. In onderzoek en onderwijs wordt ook nadrukkelijker aandacht besteed aan de eerlijke verdeling van welvaart. Verder wordt er onderzocht hoe instituties het gemeenschappelijk belang in het economische systeem beter kunnen borgen. Door de confrontatie met dergelijke vragen komt het vakgebied meer in aanraking met andere disciplines, vooral in SSH. De gemeenschappelijke academische en maatschappelijke opgave is tegelijkertijd urgent, complex en inspirerend voor zowel wetenschappers als studenten.

Decanen Economie & Bedrijfskunde

Decanen Economie & Bedrijfskunde (DEB) is het overlegorgaan van de decanen van de faculteiten Economie & Bedrijfskunde aan Nederlandse universiteiten. DEB heeft elke twee maanden een reguliere vergadering en heeft daarnaast aanvullende overleggen, meestal online.

Een belangrijk vertrekpunt voor de huidige samenwerking was de DEB Impact Agenda (2023). Daarin zijn vijf maatschappelijke uitdagingen benoemd, die onderzoek en onderwijs moeten inspireren, namelijk:

Een duurzame wereld
Een eerlijke wereld
Evenwichtige instituties
Een gezonde wereld
Toekomstbestendige digitalisering

In verband hiermee is het aantal gezamenlijke projecten toegenomen, bij voorkeur in samenwerking met partners uit de publieke en private sector. Op die manier probeert DEB aandacht te vragen voor de maatschappelijke transitie die hierboven is geschetst en voor de rol die kennis uit Economie & Bedrijfskunde daarin kan spelen.

De kern van de DEB vergaderingen wordt gevormd door het toezicht op de gezamenlijke projecten en besluitvorming over vervolgstappen. Zo is DEB geëvolueerd van een overlegorgaan tot een regieorgaan van strategische projecten binnen de discipline. In de discussie daarover krijgt de verbinding met de SSH-raad en de verhouding tot ontwikkelingen in de andere SSH-disciplines tijdens elke vergadering de nodige aandacht.

Stimuleren van impact

Voorbeelden van initiatieven die zijn genomen om die zichtbaarheid en impact te bevorderen zijn het opstellen van de Impact Agenda en het jaarlijks terugkerende Impact Forum. In de Impact Agenda heeft DEB drie jaar geleden vijf grote maatschappelijke uitdagingen benoemd:

Een duurzame wereld
Een eerlijke wereld
Evenwichtige instituties
Een gezonde wereld
Toekomstbestendige digitalisering

In de Impact Agenda wordt ook beschreven hoe kennis uit Economie & Bedrijfskunde kan bijdragen aan het realiseren van deze doelen, mede in samenwerking met andere disciplines en andere maatschappelijke partijen. In het verlengde van de vijf maatschappelijke prioriteiten zijn vorig jaar ook de Remagine Awards ingesteld, samen met de Goldschmeding Foundation. De missie van die stichting sluit uitstekend aan bij de ambitie van DEB. De awards zijn voor de beste masterscripties in Economie & Bedrijfskunde, één voor elk van de vijf prioriteiten. De winnaars ontvangen een trofee en een geldbedrag van € 5.000. Daarnaast speelt Economie & Bedrijfskunde een rol in het dwarsdoorsnijdende sectorplan dat zich richt op de maatschappelijke gevolgen van digitalisering, vooral met betrekking tot de invloed van digitalisering op werk. Verder zijn de banden aangehaald met het vaktijdschrift Economisch Statistische Berichten (ESB), een belangrijk medium om resultaten van wetenschappelijk onderzoek te verspreiden in de Nederlandse praktijk.