We schreven het op de Meerwaarde pagina al: cultuur is wat de mens schept – kennis, overtuigingen, kunst, recht, ethiek, gewoonten en alle andere eigenschappen die door de mens zijn aangeleerd als onderdeel van een samenleving. De analogie van microbiële culturen gaat hier zeker op: in sommige culturen gedijen mensen beter dan in andere.

Het SSH-domein is met haar onderzoek en onderwijs voor Nederland van groot cultureel belang. Deze culturele meerwaarde valt uiteen in onderstaande deelgebieden.

Waardengedreven vooruitgang

Economische groei, competitief voordeel, technologische innovatie – dit zijn cruciale aspecten die bijdragen aan een welvarend Nederland. Landen operen hierin vanuit verschillende waarden; China en de Verenigde Staten verhouden zich bijvoorbeeld anders tot het proces van groei en vooruitgang dan Nederland of andere Europese landen. En juist daarin is het mogelijk om jezelf te onderscheiden – om te kiezen voor waardengedreven ontwikkeling.

Het SSH-domein voegt het waardengedreven component toe aan wetenschappelijk onderzoek en innovatieprocessen. Dit draagt eraan bij dat Nederland blijft operen vanuit een eigen – zich ontwikkelende – identiteit.

Cultureel Erfgoed & Identiteit

De geesteswetenschappen onderzoeken menselijke waarden en zijn van groot belang ten tijde van culturele verschuivingen. We zien dat identiteit en de beleving van materieel, immaterieel en natuurlijk erfgoed zowel kan bijdragen aan processen van polarisatie, verarming, ongelijkheid, als aan rechtvaardigheid, innovatie en sociale cohesie. Context en inzicht in de historische (en culturele) processen spelen een rol bij de totstandkoming van identiteiten; cultureel erfgoed is van belang om die dynamiek beter te grijpen, met name in transitieperiodes.

Het thema ‘Cultureel Erfgoed & Identiteit’ is het tweede centrale thema van het sectorplan Geesteswetenschappen. Het onderzoek raakt belangrijke aspecten van de menselijke leefwereld en de
manieren waarop wij ons als samenleving tot het verleden en tot traditie kunnen verhouden. Het heeft dan ook belangrijke raakvlakken met hedendaagse discussies rond culturele identiteit, multiculturalisme, inclusie en diversiteit.

Naast de Geesteswetenschappen zijn inzichten uit de nauw verwante Sociale wetenschappen
(psychologie, politicologie, sociologie en antropologie) van belang om de dynamiek rond herinneringen, rituelen, en culturele of politieke processen van in- en uitsluiting te begrijpen.

Talen

Ook de talen zijn van groot belang. Cultuurexpertise, geletterheid, inclusie, transculturaliteit en taal in cultureel-politieke context – deze thema’s geven weer dat aandacht voor taal essentieel is. In een multiculturele context is het van belang dat mensen elkaar weten te verstaan.

Digitalisering

Er ontstaat een digitale en mondiale publieke ruimte, waarbij de vraag moet worden gesteld hoe alle burgers mee kunnen doen in een digitale maatschappij (digitale geletterdheid en inclusie) en hoe cultuur een rol speelt of kan spelen bij het verbinden van die burgers.